Bài toán bảo hộ thị trường ô tô Việt ít người biết

No comments

Xe nước ngoài vô tình đã được cộng đồng truyền thông lớn nhờ giá rẻ. Theo đó, tạo được sóng dư luận ủng hộ và khiến cho họ vào Việt Nam. Từ chỗ

Đến nay, công nghiệp ô tô Việt Nam đã có hơn 20 năm phát triển song những kỳ vọng của Chính phủ, Bộ ngành và người dân vẫn chưa được thỏa mãn. Chính phủ mới đây đã chỉ đạo các Bộ, ban ngành tìm kiếm giải pháp giải cứu doanh nghiệp xe trong nước trước nguy cơ thâu tóm của các thương hiệu xe ngoại.

Theo đó, Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan phải sớm đưa ra những giải pháp cho xe trong nước trước thời điểm thuế nhập khẩu về 0%. Ngoài ra, trước làn sóng xe nhập ồ ạt, các bộ được yêu nghiên cứu khả năng áp dụng biện pháp tự vệ thương mại trước tình trạng xe ô tô nguyên chiếc nhập khẩu gia tăng đột biến, ảnh hưởng đáng kể tới sản xuất trong nước…

Cơ hội mở cửa thị trường

Chính phủ đã nhìn nhận rõ hơn, công bằng hơn giữa “công” và “tội” của ngành công nghiệp vốn hơn 20 năm được Nhà nước ưu đãi như: nội địa hóa thấp, không đạt yêu cầu đề ra, giá thành sản xuất, lắp ráp ô tô còn cao, ảnh hưởng tới khả năng cạnh tranh trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng mở cửa, hội nhập sâu với nền kinh tế thế giới và khu vực.

Doanh nghiệp ô tô trong nước đang đứng trước nguy cơ bị thâu tóm bởi các thương hiệu xe ngoại
Trên thực tế, cùng với quá trình mở cửa theo những cam kết quốc tế, Việt Nam cần mở cửa hơn nữa thị trường cho xe nhập, trong đó có xóa bỏ hoặc cắt giảm thuế quan và bãi bỏ các rào cản phi thuế quan. Đây được coi là cơ hội cho xe nhập song cũng là thách thức đối với xe sản xuất, lắp ráp trong nước.

Cam kết của Cộng đồng Kinh tế ASEAN chỉ ra rằng, từ năm 2018 Việt Nam dỡ bỏ thuế quan đối với mặt hàng ô tô, so với các nước trong khối chậm hơn 3 năm. Trong khi đó, theo cam kết gia nhập WTO, chúng ta vẫn giữ thuế nhập khẩu từ 25- 75%. Trước lợi thế về thuế quan, chưa đến năm 2018, ô tô xuất xứ từ Thái Lan, Indonesia đã nhập khẩu ồ ạt, gây lo ngại lớn cho ngành ô tô trong nước.

Xu thế hiện nay của các hãng xe ô tô trên thế giới đều đã đi vào công nghệ xe xanh xe hybrid, xe điện, xe tự lái… thay cho động cơ diesel. Có thể thấy, ngành công nghiệp ô tô đang chuyển mình nhanh chóng hằng ngày, hằng giờ nhằm tích hợp những tiến bộ khoa học và cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật.

Trong chiến lược công nghiệp xe hơi của Việt Nam tới năm 2025 và tầm nhìn 2035, ngành ô tô trong nước đặt mục tiêu tập trung vào phát triển những sản phẩm xe con phù hợp với người Việt Nam và xu hướng phát triển xe con của thế giới (xe thân thiện môi trường: eco car, hybrid…) gồm: xe cá nhân, kích thước nhỏ, tiêu thụ ít năng lượng, thân thiện với môi trường và giá cả phù hợp với người tiêu dùng.

Các chuyên gia thị trường cho biết, chiến lược này chưa đưa ra được mục tiêu cụ thể là bao nhiêu xe, những loại xe gì nên khá khó khăn cho việc thực hiện mục tiêu cụ thể. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia kinh tế lại lo ngại với chính sách và thực tiễn hiện nay, liệu các hãng ô tô liên doanh trong nước có thể cạnh tranh với nước ngoài trong cuộc đua cách mạng công nghệ. Nếu tiếp tục bảo hộ, Việt Nam sẽ trở thành vùng trũng cho thị trường xe hơi của khu vực và thế giới.

TS Lưu Bích Hồ – Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Phát triển, Bộ KH&ĐT cho hay: “Nếu xem các yếu tố như nhau, thì rõ ràng xe ô tô của các nước đang có lợi thế so sánh đối với xe trong nước cả về giá, chất lượng và thương hiệu. Nếu để cạnh tranh sòng phẳng, xe trong nước khó có thể đấu lại với chiến dịch xâm nhập của xe nước ngoài.

Chúng ta cần đặt yêu cầu, cam kết trách nhiệm với từng hãng xe phải áp dụng công nghệ nào, bao nhiêu lâu đưa ra đời những chủng loại xe xanh. Nếu xây dựng chiến lược và chính sách chung chung, hỗ trợ chung chung thì rất khó để có kết quả như mong muốn. Chúng ta không nên lặp lại những sai lầm và bài học cũ của hơn 20 năm trước kia trong chính sách phát triển ngành ô tô”.

Ông Nguyễn Văn Thụ – Chủ tịch Hiệp hội cơ khí Việt Nam cho rằng ngành ô tô liên quan mật thiết đến cơ khí, ngành khoa học cơ bản. Ngành cơ khí thời gian qua rất kém phát triển, không được doanh nghiệp đầu tư, ưu đãi nên thực tế không kỳ vọng gì để gia nhập chuỗi giá trị của ngành sản xuất ô tô.

Khi nói về thị trường ô tô nhập khẩu Việt Nam hiện nay không khác gì thời “hoa nở giữa mùa”. Cụ thể, đa dạng chủng loại, nhiều phân khúc, nhiều loại giá, đa dạng về chất lượng xe. Phân khúc xe 9 chỗ ngồi tại Việt Nam đa dạng hơn rất nhiều so với 3 năm về trước khi thị trường xe hơi ở ASEAN bắt đầu mở cửa. Từ các dòng Sedan, Hatchback phổ thông tới nay Việt Nam có nhiều loại xe đa dụng như SUV và Crossover, Pick-up, Minivan thậm chí là những mẫu Coupe hay xe mui trần Convertible đang rất được ưa chuộng với giá cực đắt.

Ô tô Việt sẽ đi đâu giữa cuộc cách mạng xe “xanh” trên toàn thế giới

Tiến sĩ Võ Trí Thành – Chuyên gia Kinh tế, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) nhận định: “Chúng ta đang ở hai ngã rẽ, một là đi đến đâu và hai là sẽ đi về đâu. Công nghiệp ô tô Việt Nam hiện nay đi đến đâu?”.

Ông Thành trăn trở: “Ai cũng biết, sau 20 năm vẫn chỉ là khởi đầu vì chúng ta sai ngay từ chính sách lẫn cách làm. Công nghiệp ô tô Việt Nam đi về đâu? Đây là câu hỏi lớn, chúng ta có ngành công nghiệp phụ trợ không? Có sản phẩm đặc trưng không? Ô tô Việt sẽ xuất khẩu ra thế giới hay không đi mà nhân loại đang tiến tới công nghệ mới xe điện, xe ô tô tự lái.

Chúng ta phải giải quyết được vấn đề này, trước khi hy sinh vấn đề thị trường, để đặt mục tiêu bảo hộ sản xuất trong nước nhằm đo lường hậu quả chính sách. Nếu không nhận diện được chỗ đứng của chúng ta, Việt Nam có thể sẽ gặp sai lầm đã mắc phải”.

Tại thị trường ô tô Việt Nam, các doanh nghiệp ô tô hiện đóng hai vai, một lo làm thế nào để nội địa hóa xe ô tô trong nước, hai là nhập khẩu bán xe nguyên chiếc. Vì lợi ích doanh nghiệp, doanh thu của chính mình họ sẵn sàng lập ra các công ty, hệ thống xe nhập khẩu bán ngay trong nước. Điều này thực tế có lợi cho doanh nghiệp song bất lợi cho chiến lược nội địa hóa ngành ô tô bởi tạo điều kiện cho các hãng tăng vai trò nhập khẩu bán xe nguyên chiếc thay vì tập trung sản xuất, nội địa hoá.

Các hãng xe nước ngoài tỏ rõ sự sành sỏi, già dặn trong nghiên cứu thị trường, thị hiếu người tiêu dùng để đẩy những chiếc xe giá rẻ, trang bị những thứ cơ bản nhất vào Việt Nam để đáp ứng nhu cầu xe – phương tiện, thay vì xe – tài sản như hiện nay. Trong khi đó, các doanh nghiệp ô tô trong nước chỉ biết khai thác thị trường, bán xe cho người tiêu dùng với mức giá cao, kiếm lợi lớn.

Xe nước ngoài vô tình đã được cộng đồng truyền thông lớn nhờ giá rẻ. Theo đó, tạo được sóng dư luận ủng hộ và khiến cho họ vào Việt Nam. Từ chỗ khá lạ đã trở thành quen và rất dễ dàng chinh phục người Việt.

Điển hình như, phần lớn xe hơi Thái Lan, xe Ấn Độ có xuất xứ là các hãng của Nhật Bản, Hàn Quốc, chất lượng đều theo tiêu chuẩn toàn cầu, trong đó có liên doanh hãng ở Việt Nam. Chất lượng xe nhập có nhỉnh hơn chút ít so với xe lắp ráp trong nước, song do chính sách thị trường nên các hãng đã đẩy nhiều dòng xe giá rẻ vào thị trường Việt Nam. Theo đà, họ ngày càng thắng lợi lớn trong mắt người tiêu dùng Việt Nam so với chủng loại xe được sản xuất trong nước.